TÜFE(Tüketici Fiyatları Endeksi) Nedir?

TÜFE(Tüketici Fiyatları Endeksi), gıda, ulaşım, konaklama, sağlık ve haberleşme gibi mal ve hizmetleri içeren bir tüketici sepetindeki fiyat değişimlerini ölçen endekstir. Aylık ve yıllık bazda tüketici enflasyonunun ölçülmesini sağlar. Önceden belirlenmiş ürün sepetindeki her bir ürün için fiyat değişiklikleri hesaplanır. TÜFE, enflasyon veya deflasyon dönemlerini tanımlamak için en sık kullanılan istatistiklerden biridir.

TÜFE’nin temel amacı, tüketime konu olan mal ve hizmetlerin fiyatlarındaki değişimi ölçümleyerek tüketici enflasyonunu hesaplamaktır. Tüketici fiyatları endeksini hesaplamaya yönelik; yurtiçinde ikamet edenler, yabancı ziyaretçiler ve şirketlerin ülkede yaptığı tüm tüketim harcamaları dikkate alınır. Bu çerçevede tüketime konu olmayan mal ve hizmetler kapsam dışında tutulmuştur.

TÜFE Ne Zaman Açıklanır?

TÜFE, aylık olarak hesaplanır ve her ayın 3. gününde saat 10:00’da, ayın üçüncü günü tatil ise 3’ünden sonraki ilk iş gününde TÜİK tarafından açıklanır.

TÜFE’ye Dahil Edilen Mal ve Hizmetler

TÜFE hesaplamasına konu olan mal ve hizmetler yıllık olarak TÜİK tarafından güncellenir. TÜİK, mal sepetinde yer alan ürünleri yıl başında belirler. Önemsiz olan ürünleri listeden çıkartırken tüketimi artan ürünleri listeye ekler. 2021 yılı TÜFE sepetinde 415 kalem mal ve hizmet bulunmaktadır.

TÜFE Kapsamında olan Tüketici Grupları

Her yıl ülkenin genelini temsil edecek 15 bin hanehalkı örneklem alınır. 15 bin hanehalkı ile, Hanehalkı Bütçe Anketi ve kurumsal nüfus anketi, yabancı uyrukluların Türkiye’de yapmış olduğu harcamalar içinse turizm anketi ve resmi kayıtlardan elde edilen(gümrük bakanlığı vs.) harcama ve ciro bilgileri kapsama dahildir. TÜFE, 81 ilin şehir merkezini kapsayacak şekilde 221 ilçeden peşin alım fiyatı bilgileri toplanarak hesaplanır.

TÜFE’de Harcama Grubu Ağırlıkları

TÜFE Ana Harcama grubu ağırlıkları her yıl tüketici eğilimlerine göre değişmektedir. Ana harcama grubu ağırlıkları, TÜİK’in gerçekleştirmiş olduğu anketler baz alınarak yıllık bazda TÜİK tarafından güncellenmektedir.

2021 yılı içinde TÜİK’in harcama grubu ağırlıkları:

Gıda ve alkolsüz içeceklerde %25.94, Alkollü içecekler ve Tütünde %4.88, Giyim ve Ayakkabıda %5.87, Konutta %15.36, Ev eşyasında %8.64, Sağlıkta %3.25, Ulaştırmada %15.49, Haberleşmede %4.64, Eğlence ve kültürde %3.01, Eğitimde %2.28, Lokanta ve otellerde %5.91, Diğer mal ve hizmetlerde ise %4.73 oranlarındadır. Enflasyon içerisinde ağırlğı yüksek olan harcama gruplarındaki artış, enflasyon üzerinde daha yüksek etki yaratacaktır. Bu sebeple gıda, giyim, konut ve ulaştırma ana harcama gruplarında yaşanan fiyat değişimlerinin enflasyon üzerinde diğer harcama gruplarına göre daha yüksek etkisi vardır.

TÜFE ve Piyasalar

Piyasa beklentilerinden farklı olarak açıklanan süpriz TÜFE verisi, tahvil, borsa ve döviz piyasaları üzerinde önemli etki yaratma potansiyeli taşır. Bu sebeple yatırımcılar TÜFE verilerini yakından takip ederler.

TÜFE ve Merkez Bankası

Merkez bankalarının temel hedefi fiyat istikrarını sağlamaktır. Fiyat istikrarının tanımında ima edilen enflasyon, düşük ve öngörülebilir enflasyon seviyesidir. TCMB’nin 2011 yılından bu güne orta vadeli hedefinde enflasyonu %5 seviyesine getirme yükümlülüğü vardır. Enflasyon hedefi, TCMB ve hükümetler tarafından ortak belirlenmektedir. Açıklanan yıllık enflasyon verisi, hedef enflasyonun %2 üzerinde gerçekleştiği durumda TCMB, gerekçelerini hükümete bir enflasyon raporuyla bildirmek zorundadır. TCMB, enflasyon hedeflemesini gerçekleştirmek için tüm para politikası araçlarını kullanırken devlet yönetimi maliye politikaları ve yapısal reformlarla ona destek olur.

TCMB Tarihsel TÜFE Hedefi ve Gerçekleşmesi

Aşağıdaki tabloda TCMB’nin Enflasyon hedeflerine ve gerçekleşmelerine ulaşabilirsiniz.