Big Mac endeksi, ülkeler arasındaki satınalma gücü paritesini ve döviz kuru değerini ölçmek için Hamburger zinciri McDonald’s’ın ünlü Big Mac hamburger fiyatının kullanıldığı endekstir. Aynı zamanda endeks, yerel ülke para biriminin dolar karşısındaki satınalma gücünü döviz kuruyla ilişkilendirerek açıklar. Endeks, 1986 yılında The Economist dergisi tarafından oluşturulmuştur.

Neden Big Mac Endeksi?

• Dünya’da 193 ülkeden 123’ünde Big Mac satışı gerçekleşiyor.
• Dünya’da günde 2.5 milyon adet Big Mac tüketiliyor.
• Bu zamana kadar 50 milyar adet Big Mac tüketildi.
• Hesaplaması oldukça basittir.

Big Mac endeksinin oluşturulmasındaki en önemli neden, satınalma gücü paritesi teorisinin uygulanacağı ülkelerdeki aynı mal sepetini oluşturmanın zorluklarından kaynaklanmaktadır.

Örneğin Amerika’da oluşturulan mal sepetiyle Afrika’da ya da Japonya’da oluşturulan mal sepetinin kültürel farklılıklardan dolayı farklı ürünler içermesi olasıdır. Fakat Big Mac hamburgerinde kullanılan malzemelerin ülkelere göre çok farklılaşmaması ve tüm ülkelerde yaygın olarak tüketilmesi, ülkeler arası satınalma gücü karşılaştırması ve ülke döviz kuru değerinin anlaşılması için iyi bir zemin hazırlıyor.

Big Mac Endeksi Nasıl Hesaplanır?

Big Mac endeksinde, Big Mac hamburgerinin Amerika’daki fiyatı baz alınır. Ve kıyaslanacak ülkedeki yerel para birimiyle fiyatı karşılaştırılır. Elde edilen oran ile ülke para biriminin dolar karşısındaki değeri karşılaştırılarak aşırı değerli/değersiz olup olmadığı sonucuna ulaşmaya çalışılır.

Big Mac Endeksi Formülü

Formül: ((Big Mac Yerel Ülke Fiyatı / Big Mac Amerika Fiyatı) / Yerel Para Döviz Kuru)-1

Örnekle Türkiye Big Mac Endeksi Hesaplaması

Örneğin, yazıyı kaleme aldığımız tarih(Şubat 2022) itibariyle Amerika’daki ve Türkiye’deki Big Mac fiyatları ve dolar kuru aşağıdaki gibidir:

Big Mac Türkiye Fiyatı: 30 TL
Big Mac Amerika Fiyatı: 6 USD
USD/TL = 13.65

Big Mac endeksine göre Türkiye’de fiyatı 30 TL Big Mac fiyatının Amerika’daki fiyatı 6 USD olduğundan USD/TL kuru 5.00 olmalıdır. Fakat, USD/TL kuru piyasada 13.65’tir ve Türk Lirası olması gereken değere göre dolar karşısında %63.32 oranında değersizdir. Çünkü bir Amerika’da bir birey, Big Mac almak için 6 USD harcarken Türkiye’de bir birey 2.20 USD harcamaktadır. Diğer bir değişle, Big Mac endeksine göre Amerika’daki 6 USD’nin alım gücüyle Türkiye’deki 2.20 USD’nin alım gücü birbirine eşittir.

Türkiye Big Mac Endeksi: (30/6)/13.65)-1 = -%63.37

Big Mac Endeksinin Zayıf Yanları

• Ülke satınalma gücüne yönelik sadece gıda sektörü hakkında bilgi verir.
• Satınalma gücünü yansıtırken sadece gıda sektörünü baz aldığından ülkeler arası sektörlerdeki farklı vergilendirme sistemini dikkate almaz.
• McDonald’s Dünya’daki 193 ülkeden 123 ülkede var olsa da geriye kalan 70 ülke satınalma gücü değerlendirmesinde veri bulunmaz.
• Satınalma gücü belirlenmesinde yer alması gereken ithal mallara(otomobil, telefon vb.) ilişkin farklı gümrük vergilerinden dolayı satınalma gücünü doğru bir şekilde yansıtmaz.