Tarım dışı istihdam verisi nedir? Nasıl yorumlanır?

Tarım dışı istihdam verisi, tüm piyasalar tarafından takip edilen en önemli veriler arasında yer almaktadır. Bu veri ABD’de aylık olarak toplanır ve her ayın ilk cuma günü TS ile saat 15:30’da açıklanır. Yaklaşık 160.000 iş yerinde anket yapılarak hesaplanır. Bu yazımızda güncel ekonomiyi de işin içine katarak tarım dışı istihdam verisini açıklamaya çalışacağım.

Öncelikle “tarım dışı istihdam verisi”nin neyi kapsadığından bahsedelim. Tarım dışı istihdam verilerinin içerisinde, ülkedeki toplam istihdam verilerinden aşağıdaki maddeler çıkartılarak hesaplanmaktadır.

• Tarım işçileri,

• Devlet memurları,

• Evde çalışanlar,

• Kâr amacı gütmeyen işletmeler

Formüle edecek olursak: Tarım Dışı İstihdam Verisi= Toplam İstihdam – Devlet Memurları – Evde çalışanlar – Kar amacı Gütmeyen İşletmeler.

Magazin kısmını geçtikten sonra gelelim en önemli konuya. Nedir bu veriyi bu kadar önemli yapan olay?

Özellikle yaşanan son finansal krizden sonra, (2008 krizi) Amerika Merkez Bankası (FED)’in aldığı parasal genişleme önlemleri çerçevesinde, FED için en önemli ve iyileştirmek istedikleri oranlardan bir tanesi de istihdam oranlarını mümkün olduğunca yükseltmektir. Hal böyle olunca gerçekleştirilen politikaların, yapılan çalışmaların sonuçlarını reel olarak en iyi şekilde yansıtan veri olması, tarım dışı istihdam verilerini bu derecede önemli bir hale getirmektedir.Ek olarak FED’in 2015 yılı içerisinde gerçekleştirmesi beklenen faiz oranlarındaki yükselişin zamanının belirlenmesi için öncü göstergelerden birisi olarak FED tarafından kullanılır. FED Başkanı Janet Yellen’in de akademik kariyeri boyunca istihdam üzerine sıkı çalışmalar yapmış olması bu verinin önemini artırmaktadır.

Daha anlaşılır kılmak adına, bugün açıklanacak olan ABD Tarım dışı istihdam verilerinin farklı senaryoda inceleyerek Türkiye piyasalarına olası etkilerini irdeleyelim.

01.08.2014 Cuma günü açıklanacak olan tarım dışı istihdam verisi’nde beklentiler 233.000 bin yeni istihdam olacağı yönünde. Bu verinin açıklanması sonucunda olası senaryolar şu şekilde olacaktır.

Senaryo 1: Beklentinin Üzerinde Açıklanan Tarım Dışı istihdam Verisi

• ABD Yönünden:

Beklentilerin üzerinde açıklanan istihdam verisi, ekonomideki gidişatın tahmin edilenden daha iyi olduğunu gösterir. Uygulanan politikaların beklenenden daha iyi etki gösterdiği yorumu yapılabilir. FED tarafıyla yorumlayacak olursak hedefleri çerçevesinde mevcut durumda düşük faiz politikasıyla piyasaya fonlama yapan FED, iyi giden ekonomiyle birlikte faiz oranlarını yükseltme normal seviyelerine çekmeyi düşünebilecektir. Bu da doların değer kazanması anlamına gelir.

• Türkiye Yönünden:

Türkiye ve Türkiye gibi cari açığını finanse etme ihtiyacı duyan ülkeler, açısından doların değer kazanması, ulusal paranın değer kaybetmesi anlamına geleceğinden, ayrıca yükselen ABD faizleriyle birlikte sıcak paranın cari açığı olan ülkeleri terk etmesi olasılığından kötü etkileyecektir. Değerlenen dolarla birlikte özellikle borsalarda geri çekilmeler görülebilme olasılığı yüksektir.

Senaryo 2: Beklentinin Altında Açıklanan Tarım Dışı İstihdam Verisi

• ABD Yönünden:

Beklentilerin altında açıklanan istihdam verisi, ekonomideki gidişatın tahmin edilenden kötü olduğunu gösterir. Bu sebeple dolar diğer yabancı paralar karşısında değer kaybedecektir. Örnek olarak EUR/USD gibi öncü paritelerde doların değer kaybetmesi sonucunda Euro tarafında değerlenmelerin görülmesi büyük olasılıktadır.

• Türkiye Yönünden:

Tekrar Türkiye ve Türkiye gibi cari açığı yüksek seviyede ve sıcak paraya ihtiyaç duyan ülkeler için en mutluluk verici haberlerden birisi olacaktır. Çünkü dolar bol ve maliyeti düşük olacak, ulusal paralar değer kazanacak ve paranın faizi(maliyeti) düşük olacağından gelişmekte olan ülkelerin piyasalarında gezinmeye devam edecektir. Özellikle borsalarda yukarı yönlü hareketlerin görüleceğini de belirtmiş olalım.

Senaryo 3: Beklentinin Gerçekleştiği Tarım Dışı İstihdam Verisi

• ABD Yönünden:

Beklentiler ile aynı yönde açıklanan veri, piyasalarda yapılan politikaların hedeflenen ile aynı olduğunu gösterir. Hedefin tutması iyi haber olarak yorumlanabilir. Fakat tutan hedefin, borsa yatırımcısı ve sabit getirili araçlara yatırım yapan yatırımcıları, yükselme ihtimali olan piyasa faizlerine yönlendirebilir; borsalar üzerinde satış baskısı getirebilir.

• Türkiye Yönünden:

Türkiye ve gelişmekte olan ülkelerde dolaşan sıcak paranın maliyeti artacağından ülkeler üzerinde olumsuz etkileri gözlemlenebilir.

Kısaca özetlemek gerekirse Türkiye yönünden  Amerika ekonomisinde yolunda giden her türlü veri piyasalar üzerinde satış baskısı getirecektir. Bunun en önemli sebebi dolara ihtiyacı olan bir ülke; değerlenen yabancı parayla borcunu ödemesi gerektiğinden ve ithal ettiği malların maliyeti artacağından daha fazla TL ödemek zorunda kalacağıdır. Bu gibi durumlarda özellikle gelişmekte olan ülkeler, sıcak para çıkışını engellemek için yatırımcılara daha yüksek faiz oranları ödemeyi tercih edebilir.

Genel hatlarıyla tarım dışı istihdam verilerini böyle yorumlayabiliriz.