Efektif Faiz Oranı, bileşik faizle gerçekleştirilen bir yatırım sonucunda elde edilen faiz kazancını yıllık nominal faiz cinsinden hesaplamamızı sağlayan faiz oranıdır. Böylelikle, farklı dönem sayıları içeren bileşik faizlerin birbirleri arasında anlamlı kıyaslamalar gerçekleştirmemizi sağlar. Efektif faiz oranı; etkin faiz oranı, efektif yıllık faiz oranı(EAR), yıllık eş değer oranı gibi tanımlarla da karşımıza çıkabilir ve bunların tamamı aynı anlama gelmektedir.
Efektif Faiz Oranı Nasıl Hesaplanır?
Diyelim ki 100.000 TL’lik paranızla bir yıl boyunca mevduat yatırımıyla faiz geliri elde etmek istiyorsunuz ve bunun için bir kaç banka ile faiz oranları ile ilgili görüştünüz. Ve tabi rasyonel bir yatırımcı olarak gelen teklifler içinde amacınız en yüksek faiz getirisi elde edeceğiniz banka üzerinden mevduat yatırımınızı gerçekleştirmek. Ve size üç bankadan aşağıdaki gibi mevduat faizi teklifleri geldi:
- A Bankası: Paranıza 1 yıl için %20 yıllık faiz oranı üzerinden,
- B Bankası: Paranıza 6 ay için %19.5 yıllık faiz oranı üzerinden,
- C Bankası: Paranıza 3 ay için %19.2 yıllık faiz oranı üzerinden mevduat işlemi gerçekleştirebileceğinizi iletti.(Belirtilen tüm faiz oranlarının yıllık faiz oranı olduğunu unutmamak gerekiyor.)
Yukarıdaki teklifleri aldığınızda eğer faiz hesaplamalarına hakim değilseniz A bankasının sunduğu teklifin en fazla faiz getirisi sağlayan seçenek olduğunu düşünebilirsiniz. Fakat atlamamamız gereken bir nokta da dönem sayısı arttıkça elde edeceğimiz getiriler daha düşük faiz oranıyla gerçekleştirsek de dönem sayısı az olan işleme göre daha fazla faiz getirisi sağlayabilir.
Bu sebeple, tüm bu farklı faiz cinslerini karşılaştırılabilir ortak bir faiz cinsiyle kıyaslamamız gerekiyor. Burada efektif faiz oranı imdadımıza yetişiyor.
Efektif Faiz Oranı Formülü
Efektif Faiz Oranı = (1 + N/T)T-1
N= Dönemsel Nominal Faiz Oranı
T= Dönem sayısı(Verilen faiz yıllık olduğu için, yıllık faizi dönemsel faize çevirmemiz gerekiyor. Bu sebeple formülün faiz kısmında da dönem sayısına bölünme vardır. Aylık için 12, Çeyreklik için 4, 6 aylık için 2, günlük için 365 kullanılır.)
Yukarıdaki bankaların vermiş oldukları faiz tekliflerini tablodaki gibi formülüze ettiğimizde sonuçları aşağıdaki gibi karşılaştırabiliriz.
| Bankalar | Nominal Faiz Oranı | Dönem | Formül | Efektif Faiz Oranı | Toplam Faiz Getirisi |
| A | 20,00% | 1 Yıl | (1+0.20/1)1-1 | 20,00% | 2.000,00 TL |
| B | 19,50% | 6 Ay | (1+0.195/2)2-1 | 20,45% | 2.045,06 TL |
| C | 19,00% | 3 Ay | (1+0.19/4)4-1 | 20,40% | 2.039,71 TL |
Tablodan da görüleceği üzere en yüksek nominal faiz oranı A bankası tarafından gerçekleştirilmiş olsa da efektif yıllık faiz oranı en yüksek B bankasının teklifidir. Bu karşılaştırmaya istinaden yatırımcının vadeli mevduatını B bankasının sunmuş olduğu teklif ile açması beklenir.
| Zaman | Formül | Anapara | Faiz | Anapara + Faiz |
| Başlangıç | Anapara*6 Aylık Faiz | -10.000,00 | 0,00 | -10.000,00 |
| 6. ayın sonu | 10.000*0,195/2 | 10.000,00 | 975,00 | 10.975,00 |
| 1. yılın sonu | 10.9750*0,195/2 | 10.975,00 | 1.070,06 | 12.045,06 |
Bu durumda mevduat yatırımcımız, yukarıdaki tabloda özetlediğimiz gibi B bankasından 6 aylık %19.5 oranından yatırımını gerçekleştirir. İlk 6 aylık dönem bittiğinde anapara + faiz kazancıyla tekrar %19.5 oranından 6 aylık ikinci bir mevduat işlemi gerçekleştirerek faiz kazancı eder.
Efektif Faiz Oranı Neden Önemlidir?
Efektif faiz oranının önemli olmasının temel sebebi faiz oranlarının karşılaştırılabilir yıllık değerinin bulunmasına yardımcı olmasıdır. Yukarıdaki mevduat örneğimizin yanı sıra kredi işlemlerinde de karşılaştırma efektif faiz oranı ile yapılabilir.
Efektif Faiz Dönem Sayısı Artırılarak Ne Kadar Yükseltebiliriz?
Aklımıza şu soru gelebilir, madem dönem sayısı arttığında faiz kazancımız artıyor, yıllık bir faiz oranıyla günlük bileşik faiz yatırımı hatta saniyelik bileşik faiz yatırımı gerçekleştirsek dönem sayısını artıracağımız için teorik olarak daha fazla kazanç elde eder miyiz? Bu sorunun cevabını da efektif faiz oranı hesaplayarak bulmamız mümkün. Yıllık faiz oranını %19.50 alarak farklı periyotlarda efektif faiz oranımız kaç oluyor bunu hesaplayalım…
| Periyot | Dönem Sayısı | Efektif Faiz oranı | Faiz Geliri |
| Yıllık | 1 | 19,50% | ₺ 1.950,00 |
| 6 Aylık | 2 | 20,45% | ₺ 2.045,06 |
| Çeyreklik | 4 | 20,97% | ₺ 2.097,28 |
| Aylık | 12 | 21,34% | ₺ 2.134,08 |
| Günlük | 365 | 21,52% | ₺ 2.152,48 |
| Saatlik | 8760 | 21,53% | ₺ 2.153,08 |
| Dakikalık | 525600 | 21,53% | ₺ 2.153,11 |
| Saniyelik | 31536000 | 21,53% | ₺ 2.153,11 |
| Sürekli Bileşik | Sürekli | 21,53% | ₺ 2.153,11 |
Yukarıdaki tablo ve grafikten de görebildiğimiz üzere dönem sayısını sonsuza kadar artırmak efektif faiz oranımızın artmasını sağlamıyor. Özellikle günlük periyot ve sonrasında efektif yıllık faiz oranı ve faiz kazancımız sabitleniyor. Tablonun ve grafiğin sonunda bir de sürekli bileşik ibaresini görüyorsunuz. Bu faiz ile ilgili detaylı ayrı bir yazacağım, bu sebeple şimdilik detaylarına inmeyeceğim.
Efektif Faiz Oranı(EAR) Excel’de Nasıl Hesaplanır?
Hesaplamalarla ilgili detaylara ulaşmak isterseniz aşağıya excel dosyasını bırakıyorum. Üzerinde kurcalayarak formüllere ulaşabilirsiniz.