Murabaha, sermaye sahibinin bir malı özgürce satın alıp üzerine kâr koyarak müşterisine sattığı islami bir finansman modelidir. Murabaha, arapça’da “bir malın üstüne kâr koyup satmak” anlamına gelmektedir. İslami kurallara uygun bankacılık hizmeti veren bankalar sıkça Murabaha çerçevesinde çalışırlar.
Murabaha kredisi, Türkiye’deki katılım bankalarının benimsedikleri çalışma metodudur. Bir mal alımı için faiz içeren bir kredi anlaşmasında alıcı krediyi bankadan çeker ve mal bedelini satıcıya aktarır. Ardından alıcı kredi taksit ödemelerini gerçekleştirir. Murabahada ise durum farklıdır.
Murabaha kredisinde kredi aşaması nasıl çalışır?
- Alıcı, malı alacak kişi ile malın pazarlığını yapar. Satıcı ile anlaşma ve sözleşme yapmaz.
- Alıcı, katılım bankasına malı almak için başvurur.
- Katılım bankası, malın islam hukukuna göre alım satımına uygun olup olmadığını ve alıcının ödeme kabiliyetini araştırır.
- Malın islam hukuka göre alım satımı ve mal alıcısının ödeme kabiliyeti uygun ise katılım bankası mal satıcısından malı sipariş eder.
- Katılım bankası; mal alıcısına, malı alabilmesi için SMS mesajı, banka personeli veya müşteri ilişkileri merkezi yoluyla vekalet verir.
- Katılım bankası, malın alıcı tarafından alındığına dair evraklar kendisine ulaşınca satıcıya ödeme yapar.
- Katılım bankası, mal alıcısına malı taksitle satar.
İlginizi Çekebilir: Katılım Bankacılığı Nedir?
Bir malın murabaha kredisine konu olabilmesi için 4 şartı taşıması gerekir:
- Ortada alınıp satılacak bir mal olması gerekir.
- Faiz veya faiz benzeri finansmana benzememesi için alınıp satılacak malın para ya da para yerine hızla geçebilecek ürünler olmamalıdır. (Altın gibi)
- Murabahaya konu olacak malın dinen helal olmalıdır.
- Alıcı ve satıcının aralarında anlaşma yapmamış olması gerekir. (Eğer katılım bankasından vekalet aldıysa yapabilir.)
Klasik islam kanunlarında(şeriat-fıkıh) murabaha malın maliyetinin ve üzerine koyulan kârın müşteri tarafından açıkça bilinmesi gerekmektedir. Fakat İslam alimleri arasında katı fetva verenlerin yanında ılımlı fetva verenler de vardır. Türkiye’de ise ılımlı fetvalardan dolayı katılım bankalarının elde edecekleri kârı müşterilerine aktarma zorunluluğu yoktur.
Murabaha’da, islam fıkhına göre vadeli satış da olmamasına karşın islam alimlerinin fetvaları sonucu Türkiye’de murabaha uygulaması taksitli satış olarak da gerçeklebilir.
Murabaha kredisi ile konut, taşıt, ev eşyaları gibi mallara sahip olunabilir.
Murabaha kredisine konu olamayan işlemler: mali cezalar, kesinleşmiş borçlar, vergiler, devlet okulu harçları, noter masrafları, inşaat ruhsat bedelleri, iskan bedelleri, şerefiye bedelleri, faizli tahvil ve bonolar, dinen alım satımı meşru olmayan hisse senetleri, içkiler, kumar malzemeleri, müstehcen yayınlar ve bunları yapan şirketler, sigara, külçe, çeyrek ve tam altın, elektrik/doğalgaz vb. faturalar, faturası kesilmiş mallar, satış sözleşmesi imzalanmış mallar, peşinat ödemesi yapılmış mallar, satış sözleşmesi imzalanmış mallar, tapusu ve ruhsatı devrolmuş mallar, gerçek bir alım satıma konu olmayan mallar.