Kaldıraç(ingilizce:Leverage), bir yatırımın potansiyel getirisini artırmak için çeşitli finansal araçların veya ödünç sermayenin kullanılmasıdır. Kaldıraç, yatırımcıya daha az sermaye ile daha yüksek hacimle yatırım yapmasına olanak sağlar. Kaldıraçlı işlemler, sermaye kazanç veya kaybının kaldıraçsız işleme göre daha yüksek olmasına neden olur.

Kaldıraç ve Risk Faktörü

Bir firmanın varlıklarını finanse etmek için kullanılan borç tutarı, öz kaynağına göre önemli ölçüde fazla ise yüksek kaldıraçlı olarak kabul edilir. Gerek bireysel yatırımcılar, gerekse kurumsal ölçekli yatırımcılar kaldıraç riskini göze alarak karlılıklarını artırmak için kaldıraç kullanabilirler.

1. Kaldıraç, finansal piyasalarda vadeli işlem ürünleri, opsiyon ürünleri ve diğer finansal varlıklarla oluşturulabilir. Cebinizde 1000’TL’niz var ve USD/TL’nin yükseleceğini düşünüyorsunuz. Doğrudan piyasadan 1.000 TL karşılığı dolar almak yerine FX piyasalarını kullanarak kaldıraçlı alım işlemi yapabiliyorsunuz. 1’e 10 kaldıraç olduğunu varsaydığımız bir piyasada 1.000TL’nizin gücü 10 ile çarpılır ve karınız/kazancınız artık 1.000×10=10.000TL üzerinden hesaplanır.
2. Çoğu şirket operasyonlarını ve yatırımlarını finanse etmek için borç kullanır. Bunu yaparken aslında kaldıraç kullanmış olur çünkü yatırım için yatırım tutarının tamamı kadar sermaye koymadan borçla yatırımını finanse eder. Örneğin bir şirketin sermayesinin 1 milyon TL olduğunu varsayalım. Yeni yapacağı 5 milyon TL’lik yatırımı finanse etmek için 1 milyon TL sermayesinin yanı sıra 4 milyon TL borçlanıyorsa, şirket 1 milyon TL’sine karşı 5 milyon TL’lik yatırım yapmış olur. Kaldıraç oranı ise 1’e 5 olur.

Grafikte

F: Sermaye Oranı

K: Kaldıraç Oranı(Risk Oranı)’nı temsil eder.

Kaldıraç kullanmak, az sermaye ile çok iş yaplmasına fayda sağlamakla birlikte sermayeye oranla yüksek risk taşınmasına neden olur. Kaldıraç ve risk birbirine eşit ve doğru orantılıdır. Sermayeye oranla; 10 birim kaldıraç kullanılıyorsa riskte 10 birimlik artış yaşanacaktır.

Kaldıraç, kar beklentisi yüksek yatırımcılara yardımcı olur. Ancak kaldıraç ve risk doğru orantılı olduğundan kaldıraçsız işleme göre kayıp ve kazançlar, kaldıraç oranına göre değişir. İş dünyasında ise şirketler, hissedarlarının kazançlarını yükseltmek için kaldıraç kullanabilirler fakat başarısız oldukları durumda zararları daha yüksek olacaktır.