Geç likidite penceresi(Kısaltması: GLP, İngilizcesi: Late Liquidity Window, LON), TCMB’nin “borç veren son merci” işlevi çerçevesinde, bünyesinde faaliyet gösteren bankalara TL borç verme ve bankalardan TL borç alma işlemidir. Çok aktif olarak kullanılmasa da TCMB’nin para politikaları araçlarından bir tanesidir.
Geç likidite penceresi, Türk bankalarının gün sonu Türk Lirası likiditelerinde oluşabilecek kısa süreli sorunların önüne geçmek için 1 Temmuz 2002 tarihinden* itibaren TCMB tarafından başlatılan gecelik vadede borç alıp verilen uygulamadır. Bankalar, Geç likidite penceresinden teminatları karşılığında limitsiz olarak TCMB’den borç alıp verebilirler. Bu faiz oranını TCMB para politikası kurulu belirler. Geç likidite faiz oranlarına TCMB’nin sitesinden veya buraya tıklayarak ulaşabilirsiniz.
Bu uygulamada saat 16.00 ile 17.00 arasında TCMB’ye gecelik borç vermek isteyenlere bugünkü oranlara göre yıllık % 0, gecelik olarak TCMB’den borç almak isteyenlere yıllık % 10,00 faiz uygulanıyor.
TCMB’nin geç likidite penceresi borç alma faiz oranı, hiçbir zaman bankalar arası borçlanma faiz oranından yüksek olamaz. Aynı şekilde borç verme faiz oranı ise hiçbir zaman bankalar arası borç verme faiz oranından düşük olamaz.
Geç Likidite Penceresi Neden Kullanılır?
1.Borç Alan Bankalar Açısından;
- Operasyonel süreçlerdeki hatalar
- Operasyon personeli tarafından hesaplardaki paranın yanlış kontrol edilmesi
- Nakit takibinin yapıldığı programlarda oluşan yazılım hataları
- Gün sonunda bankadan aciliyeti olan para çıkışları(düşük olasılıktadır.)
- Bankanın mali durumunun bozuk olması
2. Borç veren bankalar açısından;
- Geç likidite penceresi faiz oranının makul seviyelerde olması
- Bankanın olası nakit çıkışlarına karşı hesabında para bulundurması
- Bankanın hesabına gün sonuna doğru para girişi olması ve o saatlerde bankanın borç verecek başka alternatifi olmaması
gibi durumlardan dolayı geç likidite penceresi bankalar tarafından kullanılabilir.
Geç likidite penceresi, her ne kadar varlığı güven verse de 15 yıllık süreç içerisinden bankalar tarafından toplam 10 kez kullanılmıştır.
Geç likidite penceresinin uygulama şartları ve prosedürü mevcut piyasa koşullarına göre Para Politikası Kurulu(PPK) tarafından değiştirilebiliyor. Güncel uygulama şartlarına TCMB’nin sitesinden ulaşabilirsiniz.
Bu yazıyı okuduktan sonra aklınıza TCMB’den gecelik borçlanmak(O/N:Over Night) varken neden geç likidite penceresini kullanmak tercih edilsin diye soru gelebilir. TCMB’nin gecelik borçlanma politikasında bankalar sınırlı limitler dahilinde işlem yapabiliyorlar. Geç likidite penceresinde ise bankalar, limitsiz olarak teminatları kadar borçlanma işlemleri yapabiliyorlar.
Geç likidite penceresi, her ne kadar borç alınacak/verilecek son mercii uygulaması için çıkarılmış olsa da önümüzdeki dönemlerde TCMB’nin izleyeceği farklı para politikalarıyla temel bir ürün haline de gelebilir.
Fakat; Şuanda TCMB’nin geç likidite penceresi faiz oranlarını indirip yükseltmesi, psikolojik baskı ve/veya üzerinde var olan siyaset baskısından dolayı gerçekleşebilir. Bunu zaman gösterecek.