Dolarizasyon Nedir?
Dolarizasyon(para ikamesi), bir ülkedeki vatandaşların parasal işlemlerini yerel para birimi yerine yabancı para ile gerçekleştirme durumudur. Dolarizasyonun temel sebebi, yabancı para biriminin yerel para birimine göre daha istikrarlı olmasıdır. Öte yandan dolarizsyon, ülkede yerel para birimi için uygulanan para politikalarının sonuç vermemesine sebep olur. Dolarizasyon terimi, genel olarak herhangi bir yabancı para birimi için olabilir.
Dolarizasyon Çeşitleri Nelerdir?
Gayri Resmi Dolarizasyon:
Yüksek enflasyonla boğuşan ülke ekonomilerinde yerel paranın elde tutma maliyeti yüksek olacağından, kişiler kendilerini enflasyondan korumak için elde daha istikrarlı olan yabancı para tutmayı tercih ederler. Enflasyon baskısı uzun süreler boyunca var olduğu durumda kişiler alışverişlerini yabancı para üzerinden yaparlar. Örneğin ev, araba vb. alışverişlerinde yabancı para kullanmayı tercih ederler.
İlginizi Çekebilir : Enflasyon Nedir?
Yarı-Resmi Dolarizasyon;
Yerel paranın yanı sıra ülke tarafından resmi olarak kabul edilmiş bir yabancı para biriminin aynı anda kullanılması, kamu ve özel iş birimlerinde her iki paranın da kullanılabildiği sistemdir. Bu sistemde yerel paranın istikrarsız seyrine karşın, yetkili kamu otoritesi tarafından yabancı para, yerel paraya ikame olarak kullanılır. Yabancı paranın kanuni olduğu fakat yerel para birimi karşısında ikinci bir rol üstlendiği durumdur.
Resmi Dolarizasyon
Ekonomisi zayıf olan gelişmemiş ve gelişmekte olan ülkelerin yerel para birimlerini tedavülden kaldırıp yabancı birparayı resmi para ilan ettiği durumdur. Ülke, bu durumla güçlü para biriminin itibarından faydalanarak borçlanma maliyetlerini ve enflasyonunu düşürmeyi hedefler.
Örnek:
Örneğin, Enflasyonla boğuşan bir ülke vatandaşı yerel para birimini elde tutmanın maliyeti yüksek olacağından ve yerel para biriminin, yabancı para birimi karşısında sürekli değer kaybedeceğini düşünerek mevcut parasının alım gücünü koruma amacıyla yerel para biriminden vazgeçip yabancı para birimini elinde tutmak ister. Bu durum, dolarizasyon sonucunu doğurur.
Özet
Ekonomi sistemi volatil ve krizlere karşı dayanıksız olan ülkelerde yaşayan insanlar, kendilerini bu gibi durumlardan korumak için yerel para birimi yerine dolar veya euro gibi major para birimini kullanmak isteyebilirler. Eğer bu durum ülke genelinde yaygın hale gelir, hatta yerel para birimi, ülkede kullanılamaz hale yaklaşıyorsa o ülkede dolarizasyondan bahsetmek mümkündür. Fakat ülke yönetimi bu gibi durumların yaşanmaması için yabancı paraya yasaklama getirebilir.