Farklı döviz, emtia ve para birimlerinin bugünden belirlenen kurlar üzerinden ileri bir tarihte alınıp satılmasını sağlayan finansal ürüne forward denir. Forward işlemleri, döviz artış veya azalışlarından kaynaklanan ileri dönemdeki risk ve belirsizliklerinden korunmak ya da spekülatif amaçla gerçekleştirilir. Forward işlemi; hisse senedi, döviz, endeks ve emtia, tarımsal ve hayvansal ürünleri gibi geniş çapta ticareti yapılan tüm ürünler üzerinde gerçekleştirilir. Forward işlemi yapan alıcı ve satıcı tarafından vadede yükümlülüklerinin getirilmesine yönelik forward sözleşmesi imzalanır.

Forward İşlemler:

• Gelecekteki kur bilgisine yönelik bir tahmin içermezler.
• Her iki para biriminin, bugünden forward işlem vadesine kadar piyasadaki faiz oranlarıyla hesaplanır.
• Risk yönetimi ve spekülatif amaçlar için gerçekleştirilir.
• İleri tarihli sözleşmeler olduğundan karşı taraf riski içerirler.(işlem vade günü anlaşılan forward kuru ile spot kur arasında oluşan farklar yükümlülüğünü yerine getirememe riski doğurabilir.)
• Merkezi bir borsada işlem görmezler ve tezgah üstü piyasada alıcı ve satıcı tarafından kuralları belirlenir.
• Karşı taraf riski taşıdığından temerrüt(batma) riskine karşı teminat mekanizması işletilir.

Dış Ticaret Firmaları Açısından Forward İşleminin Önemi

Dış ticaret firmaları, ihracat ve ithalat işlemlerine karşı kendilerini korumak üzere sıkça forward işlemlerine başvururlar. İhracat firmaları forward işlemleriyle döviz kurundaki düşüşten korunmayı amaçlarken ithalat firmaları döviz kurundaki yükselişten korunmayı amaçlar.

Varsayalım ki Çin’den oyuncak ithalatı gerçekleştiren ve bu oyuncakları ülkemizde satarak ticaret yapan bir firma sahibisiniz. 1 milyon adet oyuncağı, 1 milyon $ karşılığında almak üzere Çin’deki tedarikçinize sipariş verdiniz. Aynı zamanda Çin’li firmayla ödemeyi 6 ay sonra gerçekleştireceğiniz konusunda anlaşma gerçekleştirdiniz. USD/TL döviz kuruna baktınız ve kurun 10 TL olduğunu gördünüz. Her bir oyuncağın maliyeti 1$, yani 10TL olarak hesapladınız ve %20 de kâr marjınızla her bir oyuncağın fiyatını 12 TL’ye satmayı planladınız. Tüm oyuncakları sattığınızda elinizde 12 milyon TL paranız olacak. Satışlara başladınız ve şimdiden kazanacağınız 2 milyon TL’nin hesabını yapmaya başladınız.

Fakat, 6 ayın sonuna doğru USD/TL kuru inanılmaz bir sıçrama gerçekleştirdi ve bir dolar 13 TL’ye yükseldi! Çinli firmaya yapacağınız 1 milyon $’lık ödemeyi gerçekleştirmek için artık 13 milyon TL’ye ihtiyaç duyuyorsunuz. Daha kârınızın tadını çıkaramadan kâr bir yana 1 milyon TL zarar ettiniz. Tabi diğer taraftan 6 ay sonunda USD/TL kuru 8 TL’ye düşseydi 1 milyon $ ödemeniz için 8 milyon TL’nizi harcayacaktınız ve 5 milyon TL kâr etmiş olacaktınız. Fakat siz ticaret mi yapacaksınız, yoksa döviz kurunu mu takip edeceksiniz? İşte bu tarz durumlarda döviz kurunun yükseliş ya da düşüş riskini almak istemiyorsanız forward işlemler imdadınıza yetişiyor ve gelecek vadedeki döviz kuru riskinden korunmanızı sağlıyor. Forward işlemi, borcunuz ve gelirinizin farklı para birimlerinden kaynaklandığı durumlarda ileri vadedeki kur riskinizi ortadan kaldırıyor.

Yukarıdaki verdiğimiz örnekte, forward işlemi yapmış olduğunuz durumda 6 ay sonra 1 milyon $’ı hangi kur üzerinden alacağınızı bugünden sabitleyebilirdiniz. Böylelikle 6 ay sonra piyasada USD/TL kuru ister 20’ye çıksın, isterse 5’e düşsün 6 ay sonrası için anlaştığınız kur üzerinden dolar alım işlemini yapabiliyor olacaktınız. Peki anlaştığınız kur, yani forward kuru nasıl bulunur hesaplamasını yapalım…

Forward Kuru Hesaplaması

Forward kuru hesaplamak için aşağıdaki bilgilere ihtiyaç duyarız:

• Para Çifti(Örn: USD/TL)
• İşlem Tutarı(Örn: 1 milyon $)
• İşlemin Vadesi(Örn: 6 ay)
• Her iki para biriminin bugünden işlem vadesine faiz oranı
• Spot kur (USD/TL kuru değeri)

Forward Kur Hesaplama Formülü

F = Forward Kur
S= Spot Kur
^r2= İkinci Para biriminin faiz oranı(USD/TL için TL ikinci para birimidir.)
^r1 = Baz para biriminin faiz oranı(USD/TL için USD baz para birimidir.)
t= Forward işleminin vadesi
y= yıldaki gün sayısı(365)

Örnek Forward Kur Hesaplaması

Para Çifti: USD/TL
İşlem Tutarı: 1.000.000$
İşlemin Vadesi: 180 gün(6 ay)
USD Faiz Oranı: %0.75
TL Faiz Oranı: %18.50
Spot Kur: 10.00
Yıldaki Gün sayısı: 365(aksi belirtilmedikçe genellikle 360 olarak kabul edilir.)

Çözüm

Yukarıdaki örneğin kısmi bir devamı olarak 6 ay sonraki forward kur hesaplamasını gerçekleştirelim.

F= S * ((1+r2*t/y)/(1+r1*t/y))
Forward Kur = 10.00 * ((1+0.1850*180/365)/(1+0.75*180/365))
Forward Kur = 10.1701

Aslında forward kur, her iki para biriminden dönem sonunda elde edilen faiz gelirlerine istinaden ileri tarihli hesaplanmış bir kur bilgisidir. Örneğimizde forward kurunun spot kurdan yüksek olmasının sebebi, TL faizinin USD faizinden yüksek olmasıdır. USD faizinin TL faizinden yüksek olduğu durumlarda forward kur, spot(bugünkü) kurdan daha düşük olacaktır.

Forward Kur hesaplamasına yönelik kullanabilmeniz için aşağıdaki excel’i bilgisayarınıza indirerek kullanabilirsiniz.