Türkiye’de birbirleri arasında ekonomistlerin ve yorumcuların dahi düşüncelerini aktarırken bu iki kavram arasındaki farkı ortaya koymadan konuştuklarına şahit oldum. Çok mu önemli? Belki ülkemizde arasında belirli bir fark yok gibi gözükebilir ama Amerika gibi yatırımcı bilgilerinin daha yüksek olduğu ve bu ince ayrı çizginin daha iyi çizildiği yerde dağlar kadar fark olduğunu söyleyebilirim. Tabi bunun farklı sebepleri de var, bu yazıda o konulara girmeyeceğim.
Neden Yatırımcı mısınız yoksa Spekülatör müsünüz diye soruyorum? Bunun birçok sebebi var. İlk olarak aslında kendini yatırımcı sanan kitlenin spekülatör olduklarının farkına varmaları için. Diğer bir sebebi de ülkemizde kendi işinden çok zamanını elindeki parasını değerlendirmeye, biri yüz yapmaya çalışan, bir gecede zengin olmak isteyen yatırımcılara yazıyorum.
Yatırımcı ne demektir?
Yatırımcı; Dönemsel getiri ve nakit akışı sağlayan finansal enstrümanlara yatırım yapan kişileri tanımlamaktadır. Hisse senedi piyasaları için bu temettü anlamına gelirken, tahvil bacağında ise kupon getirisini veya sabit faiz getirisini tanımlamaktadır. Vadesi genelde 5 ile 10 yıl arasında değişir. Asıl amaç elde edilen dönemsel getiriden faydalanıp portföyünü enflasyonun üzerinde bir getiriyle kapatmak olacaktır. Yatırımcının her şeyden önce günlük olarak yatırımlarını değerlendirmek için hayatının küçük bir zamanını harcayarak her gün fed ne durumda, faizler nasıl, dolar iner mi çıkar mı gibi cevaplar aramaya çalışmaz. Hisse senetleri için örnek verecek olursak yatırımcı sadece şirketlerin bilanço dönemlerinde şirketin karlılığını, satışlarını, satışların maliyeti gibi çoğaltılabilecek temel göstergelerle şirketin gidişatını gözden geçirirler. Bunun dışındaki zamanlar kendilerine aittir. Kısacası bir şirket ortağı gibi davranırlar.
Spekülatör ne demektir?
Belirli bir finansal enstrümanın piyasadaki değerinin gelecekte meydana gelebilecek tahmini yönlerini belirleyerek fiyatlardaki değişiklik üzerinden para kazanmaya çalışan kişileri tanımlamaktadır. Bu kişiler vakitlerinin en büyük kısmını her gün finansal araçlar üzerindeki politikaları inceleyerek tahminde bulunmaya çalışır ve riski maksimum derecede üstlenen kişilerdir. Buralar değerlenecek diye tarla alan bilmem nereli dayım, altın 2015’te çıkacak diye altına yatırım yapan bilmem nereli teyzem, dolar 2015’te tavan yapacak diye dolar alan bilmem nereli amcam… hepiniz spekülatörsünüz.
Bana en komik gelen konulardan birtanesi de çok değerli ekonomist ve stratejistlerin katıldığı ekonomi platformlarında bireysel yatırımcılardan gelen şu ne olur iner mi çıkar mı soruları. Kişiler hala trader gibi günlük al-sat çılar gibi işlem yapmaya çalışıyor. Üç beş kuruş paraları için – isterse milyonlar olsun- hayatlarını yaşanamaz derecede stresli hale getiriyorlar. Bence bunun yerine insanlar finansal enstrumanlardaki fiyat değişikliklerinin kaynaklarını ve sebeplerini sorgulamalı, ve bu değişikliklerin kişilere ne gibi avantaj ve dezavantaj sağlayabileceğini düşünmelilerdir.
Türkiye’de de bireysel yatırımcılar keza traderlar bile işlemlerinin çoğunu spekülatif amaçlı yaptıkları için maalesef para kazanmak bir tarafa ciddi zararlar bile elde edebilmektedir. Uzun vadeli YATIRIMCI özelliğini taşıyanlar ise genel olarak portföylerini karda tutmayı başarabilmişlerdir.