Türkiye’de son dönemde haber bültenlerinde, manşetlerde, köşe yazılarında oldukça konuşulan konu… Dövizin yıl sonu beklentileri, rezervindeki azalışlar, dolarizasyon, ve saymakla bitiremeyeceğimiz etkileri… Peki bununla ilgili olarak rezervlerimize etkisini incelersek bununla ilgili ne diyebiliriz? Ülkemizdeki döviz rezervlerinin azalıp çoğalmasını hangi faktörler belirliyor? Gelin bunun cevabını birlikte verelim…
Bu konuyla ilgili yaptığımız ekonometri regresyonunda sonuçlar oldukça tahmin edilebilir gibi gözüküyor. Bu değişkenlerden birincisi KUR kurun kendisi ile ilişkili son 2 ayı ve ABD’nin M2 PARA ARZI. Fakat bunun yanı sıra tuhafımıza gidecek birkaç sonuca da vardığımız söylenebilir. Öncelikle bunlardan bahsedersek yazının devamından da göreceksiniz gibi ben bir öğrenci olarak TÜFE’nin döviz rezervlerine etkisi olabileceğini düşünmüştüm.
Çalışmanın Detaylarına Geçelim
Çalışmamız Mart 2013 yılında gerçekleştirilmiş olup, uygulamalı ekonometri dersinde yaptığımız regresyon modelidir. Modelimizde bağımlı değişken olarak anlaşılacağı gibi döviz rezervini etkileyen faktörleri bulmaya çalıştık.
Modelimizde prob 0,05 olarak alınmıştır.
Aşama aşama devam edecek olursak,
1)Döviz rezervini etkileyebilecek değişkenleri makale taraması yaptıktan sonra Altın, Petrol, Döviz Kuru, Faiz, Dış ticaret Haddi, M2 Para arzı, Tüfe, Üfe bağımsız değişkenlerini modele dahil ettik.
2)İlk Regresyon Modelimiz aşağıdaki gibi sonuçlanmıştır.
Modelimizde 0,05 prob ile çalıştığımız için probu 0,05’in üzerindeki olan değişkenleri modelimizden çıkarttık.
3)NİHAİ STATİK MODEL
ldrt = β0+β1*lkurt+ β2*lm2t+β3*ltufet+β4*lufetEn uygun denklem kalıbı;
ldrt=-4.94-0.65*lkurt+1.77*lm2t-1.18*ltufet+1.25lufet
thes=(-1.67) (-4.65) (3.37) (-2.34) (4.01)
olasılık=(0.09) (0.0) (0.0013) (0.0224) (0.0002)
r2=0.74
Burada r2 modelimizin açıklama gücünü anlatıyor. Bu aşamaya kadar nihai statik modelimize dahil ettiğimiz değişkenler, modeli %74 açıklama gücüne sahiptir. Model dinamikleştikçe ve chow break point, jb, wald sınaması gibi testlerden sonra etkisi genelde yükselmektedir.
Gelelim 4. aşamaya
4.)NİHAİ DİNAMİK MODEL
Bu aşamada geriye kalan tüm bağımsız değişkenleri geçmiş dönem verileriyle ilişkilendirdik.
Bu aşamadan sonra modelimiz chow breakpoint, jb, wald,dummy testlerinden geçmiştir. 2014 yılında yapısal kırılma bulunmuştur.
Sonuç olarak; Modelimizde Türkiye’de döviz rezervini etkileyen değişkenler Kur ve ABD’nin M2 para arzı olmuştur.
Modelin açıklama gücü: %96,50’dir.
(Not: Bu çalışma profesyonel bir çalışma değildir. )
Konuyla birebir ilgili olmasa da parantez açmak istediğim bir konu da şuanki döviz rezervlerinin hepsinin harcanabilir döviz rezervi olmadığı, harcanabilir döviz rezervimizin 40milyon $ civarlarında olduğunu, geriye kalan 90milyar$’lık kısmının rezerv opsiyon karşılık sisteminin Türkiye’de yürürlüğe girmesiyle bankaların ellerinde bulundurduğu döviz rezervlerini zorunlu karşılık olarak TL yerine dolara kaydırmasından kaynaklanmaktadır. Döviz rezervlerini etkileyen faktörler’i bu şekilde sıralayabiliriz.