ABD Merkez Bankası(FED)’nın 2008 krizine çözüm olarak gördüğü tahvil alım programının ardından, gelişmekte olan ülkeler için yeni bir tanım yapılmıştı. Böyle bir tanımın yapılmasının en önemli sebebi, tahvil alım programları sonucunda bollaşan dolar likiditesinin bazı ülkelere daha çok kanalize olmasından kaynaklandığını da hemen belirtelim. Bahsettiğimiz gelişmekte olan ülkeler arasında Brezilya, Rusya, Hindistan, Çin ve sonradan dahil olan Güney Afrika ülkeleri geliyor. Kısaca BRICS dediler bu grup ülkelere.
Bildiğimiz üzere Amerika’daki tahvil alım programı (QE)’nın bir sonu olacaktı ve dünyada bollaşan dolar zamanı geldiğinde nasıl dağıtılıyorsa, öyle toplanacaktı. Ve beklenen oldu… tahvil alım programı yavaş yavaş sona gelinmeye başlandı. Bunun sonucunda daha farklı bir tanıma ihtiyaç duyuldu. Peki niçin yeni bir tanım yapılma ihtiyacı duydu önce buradan başlayalım, sonra asıl konumuz BIITS ülkeleri 2013 yılını nasıl bitirdi verilere göz atalım.
FED’in krize çözüm olarak bulduğu QE programı sonuna gelindiğinde tüm dünyaya bol bol dağıtılan paraların tekrar toparlanması gerekecekti. Bu olayın diğer ülkeleri korkutmasının sebebi, FED’in dünyaya sürdüğü bu bolca parayı tekrar toplamak için faiz oranlarını yükselteceğinden, bunun sonucu olarak önceden ülke yatırımcılarına cazip gelmeyen zamanın faiz oranları yüksek bir konuma gelmiş olacağından, tüm dünyayı gezip dolaşan dolarlar evine geri dönecek veya bazı üstünlükleri olan cazip ülkelere kanalize olacaktı…
Başta JP MORGAN ve HSBC bankalarının da kullanmaya başladığı BIITS tanımı içerisinde Brezilya, Hindistan, Endonezya, Türkiye ve Güney Afrika yerini alıyor. Türkçe olarak ise bu ülkelere “kırılgan beşli” de denilmektedir. BIITS tanımının kullanılmasının amacı, FED politikaları sonucu dünyadan toparlanmaya başlayacak olan doların sonucunda ülkelerin yüksek cari açıkları ve yapısal zayıflıkları nedeniyle yatırım cazibesini kaybedecek olan ülkeler tanımlanmıştır. Senaryoya göre BIITS ülkelerine giren bu sıcak paralar ülkelerden çıkışa başlayacak, başta Güney Kore, Meksika ve Çek Cumhuriyeti’ne kanalize olacak.
Bir tablo da TheEconomist’in yaptığı çalışmada ülkelerin risklerini açıkça gösteren bir tablo yayınlamıştı. Aşağıdaki tabloya göre bu durumdan en çok etkilenen ülkenin türkiye olduğu gösteriyor. Eylül ayından itibaren yıl sonuna kadar veriler tablonun içerisinde yok bile. Aşağıdaki tabloda da BIITS ülkelerinin capital freeze endeksinde de diğer ülkelere nazaran sıkıntı çektikleri gözükmektedir.
En yakın anlamıyla Sermaye Donma Endeksi
Tablonun hesaplanmasında ülkelerin cari işlemler dengesi, kısa vadeli brüt dış borç ve dış borç ödemeleri, özel sektör kredileri, finansal açıklıkları, ocak ve ağustos arasındaki yerel para birimlerinin dolar karşısındaki değişimlerinin toplanılmış halidir. Bahsettiğimiz ayrıntılar için aşağıdaki sekmelerden resimlere ulaşabilirsiniz.
[tab: Cari İşlemler Dengesi ]
[tab: Dış Borç Ödemeleri ]
[tab: Özel Sektör Kredileri ]
[tab: Finansal Açıklık ]
[tab: Para Birimi Değişimleri ]
[tab:END]